Dilin evrimi, toplumun evrimiyle sıkı sıkıya bağlantılıdır ve bazen dilin içerisindeki değişimler, toplumsal yapıdaki değişimlerin bir yansımasıdır. Ancak bu değişimler bazen sorgulamaya değer olabilir. "Bayan" kelimesinin neden günümüzde sıkça kullanılmadığı ve "kadın" kelimesiyle olan farkı anlamak, sadece bir dil meselesi değil, aynı zamanda toplumsal rollerin ve cinsiyet algısının derinliklerine inmek anlamına gelir. Bu yazıda, bu sorgulara bir göz atacağız ve dilimizdeki bu dönüşümün ardındaki nedenleri keşfedeceğiz.
Bayan kelimesi neden kullanılmıyor?
Kadınlar, uzun bir süredir "bayan" kelimesinin kullanımından duydukları rahatsızlığı dile getiriyorlar. Bu rahatsızlık, "bay-bayan" ikilisi olarak kullanılan hitap biçiminden ziyade, belirli durumlarda cinsiyet belirtmek için "bayan" kelimesinin tercih edilmesinden kaynaklanıyor. Ancak bayan kelimesi, aslında bir cinsiyeti değil, bir hitap biçimini ifade ediyor; bu nedenle cinsiyet belirtmek için kullanılması dil kurallarına aykırı. Peki, tüm bu itirazlara rağmen neden "kadın" kelimesi kullanılmaktan kaçınılıyor?
İki cinsiyet arasında ayrım yapıldığında, genellikle "bayan" kelimesinin tercih edilmesi naziklikle açıklanır. Ancak bu tercihin ardında, kadın kelimesinin olumsuz bir çağrışım taşıdığına dair bir varsayım yatar. "Bayan" kelimesinin ısrarla tercih edilmesinin sebebi, kadın kelimesinin cinsellikle ilişkilendirilmesi ve dolayısıyla olumsuz anlamlarla bağdaştırılmasıdır. Bu durum, kadınların medeni durumlarına, bekâretlerine veya cinselliklerine yapılan bir gönderme olarak algılanır. Oysa "erkek" kelimesi, benzer şekilde cinsellikle ilişkilendirilmesine rağmen, kadın kelimesi kadar olumsuz bir çağrışım taşımaz.
Bu durumda bir eşitsizlik söz konusudur ve kadınların itirazı tam da burada devreye girer. Erkek çocuklarının deneyimlerinin ve yetişkinliğe adım atmalarının toplumsal olarak desteklenmesine karşılık, kadınların benzer deneyimleri ayıplanır ve utanç verici bulunur. Bu nedenle "kadın" kelimesinin, cinsellikle ilişkilendirilerek kullanılması, onun ayıplanan ve kaba bir kelime olarak algılanmasına neden olur. "Erkek" kelimesi de cinsellikle ilişkilendirilmiş olmasına rağmen, olumsuz bir çağrışım taşımadığı için tercih edilirken naziklik kaygısı duyulmaz.
Kadın yerine "bayan" kelimesinin tercih edilmesi, aslında ayrımcı bir zihniyetin dildeki yansımasıdır. Her ne sebeple olursa olsun, "bayan" demek, bu ayrımcılığı ve şiddeti meşrulaştırmak anlamına gelir. Bu nedenle "kadın" kelimesine sahip çıkmak, onun çağrıştırdığı olumsuz anlamlara ve cinsellikle ilişkilendirilmesine karşı durmak demektir; bu nedenle bu tutum son derece değerlidir.
Bayan ve kadın arasında ne fark var?
-
Bayan: "Bayan" terimi daha resmi veya nazik bir hitap şekli olarak kabul edilir. Genellikle formaliteler içeren durumlarda veya resmi yazışmalarda kullanılır. Örneğin, bir mektupta veya iş başvurusu yapılırken kullanılabilir. "Bayan" kelimesi genellikle kadınlara hitap ederken zarif ve saygılı bir şekilde kullanılır.
-
Kadın: "Kadın" terimi daha yaygın ve genel bir terimdir. Cinsiyet belirtmek için kullanılan daha nesnel bir ifadedir. Günlük konuşmada veya daha sıradan durumlarda kullanılır. Örneğin, birinin cinsiyetini belirtmek veya kadınları kategorize etmek için kullanılabilir.
Genel olarak, "bayan" terimi daha formal veya resmi bir ton içerirken, "kadın" terimi daha nesnel ve genel kullanıma sahiptir. Ancak dil ve kültüre göre bu terimlerin kullanımı ve çağrışımları değişebilir.
