Çin, binlerce yıllık tarihi boyunca çeşitli ölçü birimlerine ev sahipliği yapmıştır. Geleneksel Çin ölçü birimleri, Shang Hanedanı'ndan günümüze kadar pek çok değişiklik geçirmiştir. Bu makalede, Çin'in tarihsel ve modern uzunluk ölçü birimlerine dair detaylı bir inceleme sunulacaktır.
Geleneksel Çin Ölçü Birimleri
Çin’in geleneksel ölçü birimleri arasında en çok bilinenler chi (尺), bu (步) ve li (里) olarak sıralanabilir. Bu birimler, Çin’in farklı dönemlerinde değişiklik göstermiştir.
-
Chi (尺): Chi, Çin’in uzunluk ölçü birimlerinden biridir ve 1 chi’nin uzunluğu zamanla değişiklik göstermiştir. Shang Hanedanı döneminde 1 chi yaklaşık 231 mm olarak ölçülürken, Ming ve Qing Hanedanlıklarında bu uzunluk 308 mm’ye kadar çıkmıştır. Han Hanedanı döneminde ise 1 chi, yaklaşık 231 mm olarak kabul edilmiştir.
-
Bu (步): Bu birimi, uzunluk ölçümlerinde kullanılan diğer bir birimdir ve 1 bu, 5 ila 6 chi arasında değişen bir uzunluğa sahiptir.
-
Li (里): Li birimi, daha büyük ölçümler için kullanılmıştır ve 1 li, genellikle 300 ila 360 bu arasında değişmiştir. Tang Hanedanı döneminde ise 1 li yaklaşık 443,25 mm olarak hesaplanmıştır.
Modern Çin Ölçü Birimleri
1915 yılında Çin'de uzunluk ölçü birimleri yeniden düzenlenmiş ve modern metrik sisteme uyum sağlanmıştır. Bu dönemde belirlenen birimler şunlardır:
-
Hao (毫): 1915’teki Çin ölçü kanununa göre, hao birimi 32 µm olarak tanımlanmıştır.
-
Li (釐/厘): Li birimi, 0,32 mm olarak belirlenmiştir. Bu birim modern Çin uzunluk ölçüm sisteminde küçük ölçümler için kullanılmaktadır.
-
Fen (分): 3,2 mm olan fen birimi, daha büyük ölçümler için kullanılmaktadır.
-
Cun (寸): 32 mm uzunluğunda olan cun, Çin'in geleneksel inç ölçümüne karşılık gelir.
-
Chi (尺): Modern Çin ölçüm sisteminde chi, 0,32 m olarak tanımlanır. Bu birim, Çin’deki günlük uzunluk ölçümlerinde yaygın olarak kullanılır.
-
Zhang (丈): 3,2 m uzunluğunda olan zhang, büyük ölçümler için kullanılır ve 10 chi’ye eşdeğerdir.
-
Li (里): 576 m uzunluğunda olan li, genellikle büyük alan ölçümlerinde kullanılır ve 1800 chi’ye eşdeğerdir.
Hong Kong ve Makao Ölçü Birimleri
Hong Kong ve Makao'da kullanılan geleneksel Çin ölçü birimleri, İngiliz ve Portekiz ölçü sistemleri ile karışmış durumdadır. Bu bölgelerde kullanılan birimler arasında:
- Fan (分): 1/100 olarak tanımlanan fan, yaklaşık 0.1463 inç uzunluğundadır.
- Tsun (寸): 1/10 olarak kabul edilen tsun, 1.463 inç uzunluğundadır.
- Chek (尺): Çek olarak bilinen bu birim, 1.219 ft uzunluğundadır.
Çin’in uzunluk ölçü birimleri, tarih boyunca büyük bir değişim göstermiştir ve modern Çin’de metrik sistemin yerleşmesiyle birlikte daha standart hale gelmiştir. Geleneksel birimler ise hala kültürel ve tarihi değerlerini korumakta olup, çeşitli alanlarda kullanılmaya devam etmektedir.
