Cumhuriyet gazetesinin kurucusu Yunus Nadi Abalıoğlu, hem gazeteci kimliğiyle hem de siyasi duruşuyla Türkiye tarihine iz bırakmış önemli bir isimdir. Peki Cumhuriyet gazetesini kuran gazeteci Yunus Nadi Abalıoğlu kimdir? İşte detaylar...
Yunus Nadi Abalıoğlu kimdir?
Yunus Nadi Abalıoğlu, Türk gazeteci, yazar ve siyasetçidir. Türkiye'nin en önemli gazetecilerinden biri olarak bilinir ve Cumhuriyet gazetesinin kurucusudur. Türk Kurtuluş Savaşı'nı ve Atatürk'ün devrimlerini kararlılıkla desteklemiş, gazeteciliği ve siyasi kariyeri boyunca bu idealleri savunmuştur.
Yunus Nadi, 1879 yılında Muğla’nın Fethiye ilçesinin Seydiler Köyü’nde doğdu. Babası Fethiye eşrafından Abalızade Halil Efendi'dir. İlköğrenimini Fethiye’de tamamladıktan sonra Rodos’ta Ahmet Mithat Efendi ve Tevfik Ebüzziya’nın sürgünde oldukları sırada kurdukları Süleymaniye Medresesi'ne devam etti. Bu okulda Arapça, Farsça ve Fransızca öğrendi. Daha sonra İstanbul’a gelerek Galatasaray Sultanisi'ne ve İstanbul Hukuk Mektebi’ne devam etti.
Gazeteciliğe Başlangıç ve Sürgün Yılları
Yunus Nadi, öğrencilik yıllarında gazetecilikle tanıştı ve Malumat gazetesinde yazılar yazarak gazetecilik yaşamına başladı. II. Abdülhamid döneminde, hükümete karşı faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle tutuklandı ve Midilli kalesinde üç yıl hapse mahkûm edildi. Sonrasında Fethiye'ye sürgün edildi ve bu dönemde Nazime Hanım ile evlendi.
II. Meşrutiyet ve Selanik Yılları
1908'de II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a döndü ve İkdam ve Tasvir-i Efkar gazetelerinde çalıştı. 1909 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu ve Selanik’e giderek bu cemiyetin yayın organı olan Rumeli Gazetesi'nin başyazarlığını yaptı. Balkan Savaşı başlayınca yeniden İstanbul’a döndü ve Tasvir-i Efkar gazetesinde yazı işlerini yönetti.
Yeni Gün Gazetesi
I. Dünya Savaşı'nın ardından Tasvir-i Efkar gazetesinden ayrılarak 1918'de Yeni Gün gazetesini kurdu. Aynı dönemde Meclis-i Mebusan'da İzmir Mebusu olarak yer aldı. Gazetesi, Anadolu'daki millî mücadeleyi desteklediği için Osmanlı hükümetince baskılara maruz kaldı. 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgal edilmesinin ardından gazetesi İngilizler tarafından kapatılınca Anadolu'ya geçti ve gazetesini Anadolu’da Yeni Gün adıyla çıkarmaya başladı. Bu dönemde gazete, Türk Kurtuluş Savaşı'nı güçlü bir şekilde destekledi.
Anadolu Ajansı ve Kurtuluş Savaşı
Yunus Nadi, Halide Edip Adıvar ile tanışarak, milli mücadele hakkında daha fazla bilgi akışı sağlamak amacıyla bir haber ajansı kurma fikrini ortaya attı ve böylece Anadolu Ajansı kuruldu. 1920 yılında TBMM’ye İzmir Mebusu olarak giren Yunus Nadi, savaşın zaferle sonuçlanacağına inandı ve halkı motive eden başyazılar kaleme aldı. 1921 yılında Londra Konferansı'nda millî hükûmeti temsil eden delegeler arasında yer aldı.
Cumhuriyet Gazetesi
Cumhuriyet’in ilanından sonra Yunus Nadi, İstanbul'a döndü ve Cumhuriyet gazetesini Zekeriya Sertel ve Nebizâde Hamdi ile birlikte yayımlamaya başladı. Gazete, Atatürk’ün teklifi üzerine Hâkimiyet-i Milliye ve Yeni Gün gazetelerinin birleştirilmesiyle doğmuştu. Kısa süre sonra Zekeriya Sertel ve Nebizâde Hamdi'nin ayrılması üzerine Yunus Nadi, gazetenin tek sahibi oldu.
Siyasi Kariyeri
Yunus Nadi, Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Aydın ve İzmir Mebusu olarak görev yaptı. TBMM’de ise altı dönem boyunca Muğla milletvekili olarak yer aldı. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında ve sonrasında milli mücadeleyi savunan, bağımsızlığı ve devrimleri destekleyen bir politikacı olarak tanındı. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğindeki inkılapları da kararlılıkla savundu.
II. Dünya Savaşı Yılları ve Gazetecilikte Eleştiriler
II. Dünya Savaşı döneminde, savaşın gelişmeleri üzerine yorumlar yaparak okurlarını bilgilendirdi. Bu dönemde Alman yanlısı olarak eleştirildi ve kendisine "Yunus Nazi" şeklinde bir lakap takıldı. Gazetesinin basımında Alman baskı kâğıdını kullanması ve bazı yazılarındaki ifadeler nedeniyle faşizmle suçlandı.
Ölümü
Yunus Nadi, uzun süredir devam eden hastalığının tedavisi için Cenevre’ye gitti ve 28 Haziran 1945'te orada hayatını kaybetti. Cenazesi İstanbul’a getirilerek Edirnekapı Şehitliği’ne defnedildi.
Yunus Nadi Armağanı
Ölümünden sonra adını yaşatmak amacıyla, Türkiye’de sanat ve edebiyat alanında verilen ilk ödül olan Yunus Nadi Armağanı oluşturuldu. Bu ödül, öykü, roman, şiir, karikatür ve sosyal bilimler alanlarında verilmeye devam etmektedir.
Ailesi
Yunus Nadi’nin Nazime Hanım ile evliliğinden dört çocuğu dünyaya gelmiştir: Gazeteci Nadir Nadi, gazeteci Doğan Nadi, Nilüfer Nun ve Leyla Uşaklıgil. Ölümünden sonra Cumhuriyet gazetesinin yönetimini oğlu Nadir Nadi devralmıştır.
Mirası
Yunus Nadi, yaşamı boyunca bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin yanında yer almış, gazetecilik ve siyaset yoluyla Türkiye'nin modernleşmesine ve Cumhuriyet'in kurulmasına katkı sağlamış önemli bir figürdür. Gazeteciliği ile halkı bilgilendirme, milli mücadeleyi destekleme ve Cumhuriyet devrimlerini savunma görevini üstlenmiştir. Kendisi, Türk basın tarihinde saygın bir yere sahiptir ve gazeteciliğe olan katkılarıyla anılmaktadır.