Danıştay, Türkiye'nin hukuki düzeninde kritik bir role sahip olan, idari yargı alanında yetkilendirilmiş en üst düzeydeki kurumdur. Ancak pek çok kişi, Danıştay'ın işlevleri ve yetkileri konusunda belirsizlik yaşamaktadır. Özellikle hangi kararları verebileceği konusu sıklıkla sorulan bir sorudur. İşte, Danıştay'ın rolü ve yetkileri hakkında merak edilenlerin yanıtları!
Danıştay nedir?
Danıştay, idari yargıda en üst düzeyde yetkilendirilmiş bir mahkemedir. Danıştay Kanunu'nun 1. maddesine göre, Danıştay'ın görevleri arasında temyiz incelemesi yapmak, idare hukukunu ilgilendiren konularda diğer devlet kurumlarına görüş bildirmek ve belirli davalara ilk derece mahkemesi olarak bakmak bulunmaktadır. Danıştay'ın görevleri ve nasıl işlediği, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nda belirtilmiştir.
İdari davalara bakma görevi, aşağıdaki mahkemelere aittir:
- İdare Mahkemesi (İlk derece mahkemesi),
- Vergi Mahkemesi (İlk derece mahkemesi),
- Bölge İdare Mahkemesi (İstinaf mahkemesi),
- Danıştay (Temyiz mahkemesi ve bazı idari davalar için ilk derece mahkemesi).
Danıştay hangi kararları verebilir?
Danıştay'ın rolleri, kanunlarla belirlenmiştir. Temel görevi, İdare Mahkemeleri ve vergi mahkemelerinden gelen kararlar ile kendi bünyesinde görülen davalara karşı yapılan temyiz istemlerini incelemek ve sonuçlandırmaktır. Danıştay, hukuki denetim yaparak bir hukuk kuralının uygulanmaması veya yanlış uygulanmasının denetimini üstlenir. Ayrıca, belirli idari davaları ilk ve son derece mahkemesi olarak karara bağlar.
Danıştay, Başbakanlık veya Bakanlar Kurulu tarafından gönderilen kanun tasarıları ve tüzük tasarılarını inceler ve görüş bildirir. Ayrıca, Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık tarafından iletilen işlere ilişkin görüş sunar. Kanunlarla verilen diğer görevleri de yerine getirir.
Danıştay'ın yargısal iç yapısı ise şu şekildedir: Danıştay Daireleri, vergi dava daireleri ve idari dava daireleri olmak üzere iki kategoriye ayrılır. İdari dava daireleri ve vergi dava daireleri, uyuşmazlığın niteliğine göre iş bölümü yaparak faaliyet gösterir.
İdari Dava Daireleri Kurulu, İdare mahkemelerinden gelen ısrar kararlarının ve kendi kararlarının temyiz incelemesini yapar. Benzer şekilde, Vergi Dava Daireleri Kurulu da vergi mahkemelerinden gelen ısrar kararlarını ve kendi kararlarının temyiz incelemesini üstlenir.
İçtihatları Birleştirme Kurulu, içtihat birliğini sağlamakla görevlidir. Danıştay Genel Kurulu ise çeşitli görevleri yerine getirir ve kanunlarla verilen yetkileri kullanır. Danıştay, Türkiye'nin idari yargı alanında önemli bir kurumudur ve belirli görevleri etkin bir şekilde yerine getirir.
