Gadir-i Hum Bayramı, Şii toplumunun bir araya gelerek birlik ve dayanışma içinde olmasını, Ali bin Ebu Talib'in liderliğini ve İslam'ın doğru yolunu vurgular. Ayrıca bu gün, dini öğretileri hatırlamanın yanı sıra, Müslümanlar arasındaki kardeşliği güçlendirmek ve toplumsal birlik ve beraberliği pekiştirmek için bir fırsat olarak görülür. Gadir-i Hum Bayramı nedir, ne zaman kutlanır?
Gadir-i Hum Olayı
Gadir-i Hum, Şii inancına göre, İslam peygamberi Muhammed'in Ali bin Ebu Talib'i halefi olarak ilan ettiği yerdir. Bu olay, Suudi Arabistan'ın Mekke ve Medine vilayetleri arasındaki Rebiğ Vadisi'nde, Medine'den Mekke'ye giden yolun yaklaşık 5. kilometresinde bulunan bir gölcük veya bataklıkta gerçekleşmiştir.
Gadir-i Hum Bayramı nedir?
Gadir-i Hum Bayramı, Şii Müslümanlar tarafından, Ali bin Ebu Talib'in hilafete vekil tayin edilmesinin anıldığı önemli bir gün olarak kutlanır. Bu bayram, Hicri takvime göre Zilhicce ayının 18. gününe denk gelir ve Kurban Bayramı ile Ramazan Bayramı'na ek olarak üçüncü büyük bayram olarak kabul edilir. Şii mezheplerinin çeşitli kolları, bu günü coşkuyla kutlar.
Şiilik ve Gadir-i Hum Hadisesi
Şiilere göre, İslam peygamberi Muhammed, Ali bin Ebu Talib'i kendisinden sonra gelecek halef olarak belirlemiştir. Bu inancın temel dayanağı, Gadir-i Hum'da söylenen "Ben kimin mevlası isem, Ali de onun mevlasıdır. Ey Allah'ım, onu sevenleri sev, ona düşman olanlara da düşman ol" hadisidir.
Sünnilikte Gadir-i Hum Yorumu
Sünni kaynaklar, Gadir-i Hum'da Ali hakkında söylenen bu hadisin hilafetle ilgili olmadığını, Ali'nin Yemen seferindeki katı tutumuna ve savaşlardaki davranışlarına yönelik şikayetleri yatıştırmak amacıyla söylendiğini belirtir. İbn Teymiyye gibi bazı alimler, hadisin sahih olmadığını ve Gadir-i Hum olayının halifelik seçimlerinde gündeme gelmediğini savunur.
Ali'nin torunu Hasan el-Müsenna'ya göre, bu hadis doğru olsa da halifeliği kastetmemiştir. Mevla veya veli kelimelerinin halifelik ve imamlıkla ilgisi olmadığı, "dost" veya "efendi" anlamlarına geldiği ifade edilir. Sünni alimler, Gadir-i Hum'dan sonra inen Maide Suresi'nin 67. ayetinin Ali'nin hilafetini tasdik etmediğini, Muhammed'in Yahudi ve Hristiyanların şerrinden korunduğunu belirtmek için indiğini açıklar.
Ehl-i Sünnet Görüşü
Ehl-i Sünnet mensupları, Ali'nin ilk halife olması gerektiği iddiasını reddeder. Ali'nin torunu Hasan el-Müsenna'ya göre, Ali bu konuda açık bir ifade kullanmamış, Ali de dahil hiçbir sahabe, ilk üç halife döneminde hilafete itiraz etmemiştir. Ehl-i Sünnet'e göre, Ali de dahil olmak üzere tüm sahabeler, Ebu Bekir ve Ömer'i ümmetin en faziletlileri olarak kabul etmiştir.