İklim değişikliği sebebiyle yaşanan kuraklık ve aşırı hava olaylarının, hayvansal ve tarımsal üretimde verimi ve kaliteyi düşürdüğü, coğrafi işaretli ürünlerin de olumsuz etkilendiği uzmanlar tarafından ifade edildi.
Anadolu Ajansı'nın iklim değişikliğinin gıda üretimine etkilerine dair dosya haberinin üçüncü ve son bölümünde coğrafi işaretli ürünler incelendi. Coğrafi işaret, ürünün kaynağı ve karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden bir kalite işareti olarak tanımlanırken, gelenekselliği ile yerel niteliklere bağlı ürünlerin korunmasını sağlıyor.
Türk Patent ve Marka Kurumu verilerine göre, Türkiye'de 81 ilde tescilli 1609 coğrafi işaretli ürün bulunuyor. Ayrıca, 600 başvurunun değerlendirme süreci devam ediyor. En çok coğrafi işaretli ürüne sahip şehirler arasında 106 ürünle Gaziantep, 76 ürünle Konya, 57 ürünle Diyarbakır ve 55 ürünle Erzurum öne çıkıyor.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, Türkiye'nin "coğrafi işaretli ürün" kavramıyla 10 yıl önce tanıştığını belirterek, "Tarım ürünlerine insan eli değdikten sonraki süreç önemlidir. Coğrafi şartlara uygun depolama yapılabilirse, bu ürünler coğrafi işaretli olur," dedi.
İklimin yerel şartlar üzerindeki etkilerinin coğrafi işaretli ürünlere olumsuz yansıdığını dile getiren Yılmaz, "Küresel ısınma, geçmişteki iklim istikrarını bozuyor. Gelecek yıl kar yağacak mı, sıcaklık ne olacak, bilmiyoruz," şeklinde konuştu.
Karaman'ın coğrafi işaretli Divle obruk tulum peynirinin, kışın karla dolan obrukta saklanarak yapıldığını vurgulayan Yılmaz, kar yağmaması durumunda bu ürünün olmayacağını ifade etti. Ayrıca Samsun'un Bafra kaymaklı lokumunu örnek göstererek, "Kuraklık ve yağış eksikliği, mandanın yaşam alanını daralttığı için bu ürünün üretimi de azaldı," dedi.
Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir Meslek Yüksekokulu Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölüm Başkanı Doç. Dr. Esin Candan Demirkol, iklim değişikliğinin sadece sıcaklık artışı olarak algılanmaması gerektiğini belirtti. Ege Bölgesi'ndeki çiftçilerin üretim sahalarında iklim değişikliğinin etkilerinin son 4 yıldır belirgin olduğunu ifade eden Demirkol, "Yer altı sularının eksikliği nedeniyle mahsul sayısı azaldı," dedi.
Coğrafi işaretli ürünlerin kurutularak ya da işlenerek elde edilen ürünler olduğunu vurgulayan Demirkol, bu ürünlerin orijinalliklerinin ve kalitelerinin gözlenmesi gerektiğini söyledi. Ayrıca, "Arıların doğal yaşam alanlarını korumak, bal üretimini artıracaktır," şeklinde konuştu.
Demirkol, coğrafi işaretlerin bölgesel ve kültürel mirası yansıttığını, biyoçeşitliliği korumanın önemini vurgulayarak, "Yerel üretim, ulusal tarım politikalarında ön plana çıkmalıdır," dedi.
Coğrafi İşaretli Ürün Sayıları
Alfabetik sıraya göre illerin tescilli coğrafi işaretli ürün sayıları şöyle:
- Adana: 22
- Adıyaman: 9
- Afyonkarahisar: 50
- Ağrı: 5
- Aksaray: 12
- Amasya: 24
- Ankara: 41
- Antalya: 18
- Ardahan: 7
- Artvin: 7
- Aydın: 29
- Balıkesir: 37
- Bartın: 12
- Batman: 6
- Bayburt: 12
- Bilecik: 7
- Bingöl: 5
- Bitlis: 4
- Bolu: 26
- Burdur: 14
- Bursa: 34
- Çanakkale: 15
- Çankırı: 28
- Çorum: 20
- Denizli: 15
- Diyarbakır: 57
- Düzce: 15
- Edirne: 12
- Elazığ: 12
- Erzincan: 10
- Erzurum: 55
- Eskişehir: 14
- Gaziantep: 106
- Giresun: 13
- Gümüşhane: 13
- Hakkari: 12
- Hatay: 35
- Iğdır: 6
- Isparta: 20
- İstanbul: 5
- İzmir: 44
- Kahramanmaraş: 30
- Karabük: 8
- Karaman: 14
- Kars: 10
- Kastamonu: 34
- Kayseri: 31
- Kırıkkale: 3
- Kırklareli: 7
- Kırşehir: 9
- Kilis: 10
- Kocaeli: 14
- Konya: 76
- Kütahya: 21
- Malatya: 50
- Manisa: 31
- Mardin: 24
- Mersin: 24
- Muğla: 34
- Muş: 4
- Nevşehir: 9
- Niğde: 7
- Ordu: 19
- Osmaniye: 7
- Rize: 17
- Sakarya: 19
- Samsun: 17
- Siirt: 8
- Sinop: 12
- Sivas: 21
- Şanlıurfa: 48
- Şırnak: 8
- Tekirdağ: 11
- Tokat: 21
- Trabzon: 12
- Tunceli: 4
- Uşak: 9
- Van: 18
- Yalova: 4
- Yozgat: 8
- Zonguldak: 8
