Görünüşe göre kakao fiyatlarının yükselişi, çikolata severleri derinden etkileyecek mi? Çikolata krizi mi yaşanacak? Acaba tatlı bir keyif mi yoksa endişe verici bir krizin habercisi mi? Bu soruların yanıtları, hem kakao endüstrisini hem de tatlı bir zevk olan çikolatanın geleceğini şekillendirebilir.
Kakao fiyatları neden artıyor?
Dünya genelinde kakao fiyatları tarihi bir yükseliş yaşarken, endişe verici bir boyuta ulaştı. Kakao emtia değeri, geçen yılın aynı dönemine göre üç kat artarak rekor seviyelere tırmandı. (2023 Mart ayında kakaonun tonu 2700 USD iken, Mart 2024 itibarıyla bu rakam 10.000 USD'yi aştı.)
Peki bu hızlı yükselişin sebebi nedir?
İklim değişikliği, kakao hasadında keskin düşüşlere neden oluyor. Fildişi Sahili ve Gana gibi başlıca üreticiler, kötü hava koşulları ve kakao ağaçlarını tehdit eden hastalıklarla mücadele ederek rekolte kayıplarıyla karşı karşıya kaldılar. Bu durum, kakao fiyatlarını son yıllarda hızla yükseltti. Dünyanın en büyük kakao üreticisi olan Gana ve Fildişi Sahili, artan maliyetler nedeniyle üretimi durdurma kararı aldı. Bu sadece bu ülkelerin kakao çekirdeklerini değil, küresel kakao fiyatlarını da etkiledi. 2023'te %70 artan kakao fiyatları, 2024'te iki katını aşarak rekor seviyelere ulaştı. Kakao fiyatlarındaki bu yükselişin devam etmesi bekleniyor. Ancak hastalanan ağaçların yerine yenilerinin yetiştirilmesi zaman alacak ve kakao meyvelerinin hasata hazır hale gelmesi 4-5 yılı bulabilir.
Çikolata krizi mi yaşanacak?
Maliyetler arttıkça, yüksek kakao içeren bitter çikolataya erişim zorlaşacak. Bu da kaliteli çikolatanın daha da değer kazanmasına neden olacak ve ne yazık ki, daha az insanın ulaşabileceği bir lüks ürün haline gelecek. Büyük çikolata üreticileri, kakao yağı yerine cacao butter substitutes (CBS) gibi yağların kullanımını artıracaklar. Artan maliyetleri dengelemek için palm yağı, pamuk yağı, shea yağı, canola yağı gibi yağlardan üretilen margarinlerin oranını artıracaklar. Ayrıca kakao oranı düşürülecek ve yerine invert şeker/şurup gibi daha ucuz hammaddeler eklenecek. Fiyat artışlarını engellemek isteyen üreticiler, ürün gramajlarında azalmalara gidebilirler. Daha küçük porsiyonlu ambalajlar raflardaki yerini alabilir. Bonbon, madlen, dolgulu ve kaplanmış ürünlerde çikolatanın yerini, kakao içermeyen daha ucuz hammaddeler alabilir. Ancak, katkısız ve gerçek çikolatanın değeri artacak ve gurme çikolataseverler için "bean to bar çikolata" her zamankinden daha değerli hale gelecek.