Çocuk hastalığı olarak bilinen kızamık, virüs kaynaklı bulaşıcı bir rahatsızlıktır. Genellikle çocuk hastalıkları sınıfında kabul görür; ancak çocukluk döneminde aşısı ve tedavisi uygun şekilde yapılmadığı taktirde yaşlılıkta bile geçirilebilir. Kış ve sonbaharda hastalık artış gösterir. Kış aylarında, bilhassa Martta ve soğuk geçen Nisan aylarında en üst seviyeye çıkar. Salgınlar yapar.
Kızamık nedir?
Kızamık -diğer adı ile Rubeola- özel bir virüsle meydana gelen bulaşıcı bir çocukluk hastalığıdır. Kızamığı ilk olarak 860 senesinde Farslı hekim Razi bildirmiştir. Sydenham ise 17. asrın ikinci yarısında hastalığı tarif etmiş ve 18. yüzyıldan itibaren de kızamık salgınları tanınmaya başlamıştır. 1911'de Anderson ve Goldbergen, kızamığı insanlardan maymunlara nakletmişler ve sebebinin bir virüs olduğunu açıklamışlardır.
Günümüzde, çocuk ölümlerinin en büyük nedenlerinden birisi olarak gösterilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), tedavisi, bilhassa kızamık aşısı yapılmadığı taktirde her 2.6 milyon insanın bu rahatsızlıktan hayatını kaybettiğini belirtmiştir.
Kızamık bulaşıcı mıdır?
Kızamık hastalığı, solunum sistemin viral bir enfeksiyonu olduğundan dolayı son derece bulaşıcı bir rahatsızlıktır. Kızamık virüsü sahibi bir kişi öksürdüğü veya hapşırdığı anda bu enfeksiyonu havaya bırakır. Birkaç saat süresince yüzeylerde yaşayabilen kızamık virüsü, yakın çevredeki herkesi etkileyebilir. Bu da, hastalığın bulaşıcı yönünü açıklamaktadır.
Aşının etkisi nedir, kızamık neden bulaşır?
İyi havalandırılan ve güneş alan bir odada bu rahatsızlığın buluşma olasılığı azalmakla beraber, iletişim hâlinde olunan kişilerin tükürük damlacıklarına ve öksürmelerine karşı fiziksel anlamda mesafeli olmak da kızamık hastalığının bulaşma ihtimalini azaltır. Kızamık, şu nedenlerden dolayı bulaşabilir;
- Aşısız olunması
- Enfekte birisiyle fiziksel temas
- Mukus damlacıklarına (virüs 2 saat boyunca aktif kalır) enfekte olmuş bir yüzeye dokunup parmakları ağza götürmek veya burun veya gözleri ovuşturmak,
- A vitamini eksikliği
- Kızamığın yaygın olduğu ülkelere seyahat
Kızamık belirtileri nelerdir?
Kızamık belirtileri, 9-10 günlük kuluçka süresinin ardından kendisini hissettirir. Öyle ki, kızamığın belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
- Yüksek ateş
- Hafif titreme
- Öksürük, hapşırma ve burun akıntısı
- Boğaz ağrısı
- Işığa duyarlı, şişmiş, ağrılı ve iltihaplı gözler (konjonktivit)
- Vücutta döküntü
- Yorgunluk
Öksürüğün görünmesinden sonra ateş tekrar yükselir, nezle ve konjonktivit daha da artar. Döküntüler, bütün vücuda yayılır, 5-7 gün içinde kaybolur. Kızamık, belli belirsiz seyredebildiği gibi, ölüme kadar götürebilecek derecede ağır da seyredebilir. Vücudun direncini kıran bir hastalıktır. Dolayısıyla seyri esnasında vücutta bulunan birçok fırsatçı mikroorganizma çeşitli iltihabi hadiselere yol açabilir: Orta kulak iltihabı, ağız iltihabı, gastroenterit, zatürre larenjit, bronşit, menenjit, beyin iltihabı gibi.
Kızamık hastalığı kaç gün sürer?
Kızamık virüsüne maruz kalma ile hastalanma arasındaki süre genel olarak 10 gündür. Makülopapüler döküntü genellikle virüse maruz kaldıktan 14 gün sonra görülür. Kızamık, döküntü çıkmadan 7 gün önceden bulaştırıcılık başlar ve döküntü çıktıktan 5-7 gün sonrasına kadar devam eder.
Aşı ne zaman yapılmalıdır?
Bu rahatsızlıkla ilgili en çok merak edilenlerden bir tanesi de, kızamık aşısıdır. Kızamığın tedavi için özel bir ilacı yoktur ama kızamık aşısı vardır. Bu aşı, kızamıktan korunmada çok faydalıdır. İlk dozunun 12 - 15 aylık çocuklara yapılması tavsiye edilmektedir. Ardından, 4 ila 6 yaş arasında ikinci doz kızamık aşısı yapılması gerekmektedir.
Kişi, daha önce aşı yaptırıp yaptırmadığından emin değilse; kızamık aşısı yaptırabilir. Bunda herhangir bir zarar bulunmamaktadır.
Aşının yan etkileri var mıdır?
Kızamık aşısının çok belirli yan etkileri olmamakla beraber; kızamığa benzer şekilde yan etkiler görülebilir. Öyle ki, aşılanmadan hemen sonra yüksek ateş ve rahatsızlığın yaşattığı benzer döküntüler görülebilir. Bu belirtiler, hafif ve kısa sürer. Ateş düşürücülerle önlenebilir.
Kızamık nasıl tedavi edilir?
Hasta sık sık havalandırılan, güneş gören bir odaya yatırılır. Odanın ısısı 18-22 °C arasında olmalıdır. Ateşli dönemde süt, sütlü yiyecekler, meyve suları, et suyu verilir. Hasta isterse, haşlama veya ızgara etler, yumurta, taze meyve ve sebze yedirilmesinde mahzur yoktur. C ve A vitamini faydalıdır. Ve ayrıca kızamığın tedavi için özel bir ilacı bulunmamaktadır. Hasta, nezle ve döküntü bitinceye kadar ayrı bir odada yatırılır. Ağız temizliğine dikkat edilir. Gerekirse, ağrı kesici, ateş düşürücü ilaçlar verilir. Salgınlarda, nezleli çocukları okula göndermemelidir.
Bebeklere kızamık aşısı yapılır mı?
Bebeklerde kızamık aşısı, 12 aylıktan küçük olanlar için önerilmemektedir.