Sağlık Bakanlığı tarafından Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) bildirilen resmî verilere göre Türkiye’de 2023’ün ilk 4 ayında bin 440 kızamık vakası görülürken, son zamanlarda hızla artan vakalar ölümcül nedenlere yol açabiliyor. Uzmanlara göre Türkiye'de 2013'den sonraki en büyük kızamık salgını yaşanıyor. DSÖ'nün 31 Mayıs 2023'de yayınladığı ve “2022 Mayıs ile 2023 Nisan” tarihleri arasında tespit edilen kızamık vaka verilerini içeren haritaya göre, ilk üç sırada Türkiye, Rusya ve Tacikistan yer aldı.
Aşılama sürecinin kesintisi ve yoğun göç dalgası etkili
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Mahmut Taşdemir ise son birkaç yıla kadar çocukluk çağı aşılama başarısında yüzde 98'lik aşılama oranlarıyla Avrupa'da ilk sıralarda yer alan Türkiye’nin pandemide aşılama süreçlerinin kesintiye uğraması, yoğunlaşan göç dalgaları ve özellikle son birkaç yıldır artan aşı karşıtlığı ve kararsızlığının da etkisiyle Dünya Sağlık Örgütü'nün son verilerinde "kızamık vaka sayısında" Avrupa birincisi olunduğunu söyledi. Kızamığın aşı karşıtlığı nedeniyle arttığını söyleyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Mahmut Taşdemir, “Kızamak hastalığı viral bir enfeksiyon. Önceki yıllarda çocukluk çağında çok sık görülen enfeksiyonlardan biriydi. Son 15-20 yılda yoğun aşılama programı sayesinde kızamık hastalığı neredeyse görülmeyecek düzeylere inmişti. Ama son yıllarda kızamık hastalığında bir artış söz konusu. Bunun da sebebi muhtemel son yıllarda aşı karşıtlığında bir artış var. Çocuklarda aşılamanın yapılmadığına bağlı olabilir. Bir de malum bölgemizdeki göç ile ilgisi olabilir diye bir düşünce var. Ama bu konuda böyle ispatlanmış bir bilgi, bir veri yok açıkçası” dedi.
Ağır kızamık vakalarında A vitamini verdiklerini dile getiren Doktor Taşdemir, “Genelde kızamık ateş ile başlar ve ateş sonrası 2-3 gün içinde bütün vücutta özellikle yüz ve yukarıdan başlayan alın ve ense çizgisinden başlayan ve bütün vücuda yayılan bir döküntü var. Bu döküntüyle beraber boyunda lenf bezlerinde şişlik olabilir, gözde kızarıklık olabilir, hafif burun akıntısı, gribal enfeksiyon semptomları, hafif öksürük gibi semptomlarla genellikle başlar. Zaten eğer işte üstüne sekonder yani başka bir enfeksiyon eklemeyecekse genellikle bir hafta, 10 gün içinde semptomlar tamamen düzelir. Eğer dirençli ateş 3-4 günden sonra devam ederse o zaman bu kızamık hastalığı komplike olmuş olabileceğini yani başka bir enfeksiyon başlamış olabilecektir. O zaman da mutlaka bir sağlık kurumunun da takip etmesi uygun olur. Kızamık viral bir enfeksiyon olduğu için destek tedavisi dışında spesifik özel bir ilaç tedavisi yok. Yalnız Dünya Sağlık Örgütü ağır kızamık vakalarında A vitamini verilmesini, A vitamininin süreci yavaşlattığı öneriyor” diye konuştu.
Kızamık bağışıklık sistemini etkiliyor
Kızamıktan kaynaklı enfeksiyonların ölümcül olabileceğini söyleyen Doktor Taşdemir, “Kızamık hastalığının özel bir tedavisi yok. Çocuklarda virüsün kendisi primer olarak bir ölüme sebebiyet vermez. Kızamık geçiren çocuklarda bağışıklık sistemi çöktüğü için bu bağışıklık sisteminin çökmesine bağlı sekonder enfeksiyonlar dediğimiz akciğer enfeksiyonlarına bağlı ciddi zatürreler, ciddi orta kulak yolu enfeksiyonları, ishaller, çok nadiren beyin zarı iltihabı dediğimiz menenjit dediğimiz hastalıklara bağlı ölümler görülebilir” ifadelerini kullandı.
Aşının önemine değinen Doktor Taşdemir, “Tabii ki kızamıkla ilgili öncelikli olarak korumanın temeli hastalığın bulaşmasını engellemek için çocuğun aşılanmasıdır. Zaten ülkemizde kızamık aşısı çocukluk dönemi aşıları için de 9’uncu ayda yapılıyor. Bu aşılama takvimler düzenli bir şekilde uyulduğu takdirde zaten kızamık hastalığı yıllar içinde azalacaktır ve ortadan kalkacaktır” ifadelerini kullandı.
Genel hijyen kurallarına dikkat edilmesi gerektiğini de söyleyen Doktor Taşdemir, “Kızamık şüphesi olan hastalar damlacık bulaştığı için genel kızamık döküntüsü olan, kızamık şüphesi olan, kızamık tedavisi alan çocuklara yaklaşılmaması, aynı ortamda bulunmaması, olduğu odanın havalandırılması temas öncesinde, sonrasında genel hijyen kurallarına, temizlik kurallarına dikkat edilmesi, çocuğun beslenmesine dikkat edilmesi, gebelerin özellikle kızamık geçiren, kızamık şüphesi olan, döküntüsü olan çocuklardan birilerden uzak tutulması önemlidir” şeklinde konuştu.
Kızamık nedir, belirtileri neler?
Kızamık hastalığı çocukluk yaş grubunda daha sık olmak üzere her yaşta görülebilen bulaşıcı bir hastalıktır.
Kızamık hastalığına kızamık virüsü neden olur. İnsanlar bilinen tek kaynaktır.
Hastalık, solunum yoluyla bulaşmakta, ateş, döküntü ile seyretmektedir. Beraberinde öksürük, burun akıntısı, halsizlik ve gözde kızarıklık gibi belirtiler bulunabilir.
Kızamığın kesin tanısı laboratuvar doğrulamasıyla konur.
KIZAMIK NASIL BULAŞIR?
Kızamık bir insan hastalığıdır ve başka herhangi bir hayvan tarafından bulaştırılmaz. Kızamık virüsü hastanın ağız ve burun boşluğuna yerleşir. Döküntü başlamadan önceki ve başladıktan sonraki 1 haftalık dönemde konuşma, hapşırma, öksürme ile havaya atılan damlacıklarla virüs etrafa yayılır. Enfekte insanlar, döküntülerin ortaya çıkmasından dört gün öncesine ve dört gün sonrasına kadar kızamığı başkalarına bulaştırabilir. Havadaki virüs sağlam kişiler tarafından solunum yoluyla alınır. Kızamık virüsü çok bulaşıcıdır ve havada ve yüzeylerin üzerinde 2 saate kadar canlı kalabilir.
Kızamık Belirtileri
Kızamığın ilk belirtisi genellikle yüksek ateştir. Virüse maruz kalındıktan 7 ila 14 gün sonra başlar ve 4-7 gün boyunca sürebilir. Başlangıç aşamasında burun akıntısı, gözlerde kızarma, sulanma, öksürük ve semptomlar başladıktan 2 ila 3 gün sonra ağızda yanak içlerinde küçük beyaz lekeler (Koplik lekeleri) görülebilir.
Kızamık döküntüsü, ilk semptomlardan birkaç gün sonra, (yaklaşık olarak virüse maruziyetten 14 gün sonra (7-18 gün) ) genellikle yüz ve üst boyun bölgesinden bir döküntü başlar.
Yaklaşık 3 gün içinde döküntü tüm vücuda yayılır. Döküntü 5-6 gün sürdükten sonra kaybolur.
Hastalanan bazı kişilerde kulak enfeksiyonu, ishal ve zatürre gibi ciddi akciğer enfeksiyonları gelişebilir. Ciddi vakalar nadir görülmekle birlikte, kızamık beyin ödemi ve ölümle de sonuçlanabilir.
Kızamık özellikle küçük çocuklarda, beslenme bozukluğu olanlarda, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde (HIV enfeksiyonu, kanser, bazı ilaçlar yada tedavilerin sonucu olarak) ciddi seyredebilir.
Kızamık geçiren kişiler hastalığa karşı ömür boyu bağışıklık kazanırlar.
Kızamık aşısı uygulama takvimi
Kızamık aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak) şeklinde, 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48.ayına girmiş olan tüm çocuklara iki doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.
1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların KKK ikinci dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.