27 Temmuz 2024'te, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Milletvekili Namık Tan, Meclis'te yaptığı konuşmada Mavi Vatan doktrini olarak bilinen dış politika stratejisini “masal” olarak nitelendirdi. Tan, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) dış politikasını eleştirirken, Mavi Vatan doktrinini Osmanlı dönemini yeniden canlandırma hayali olarak değerlendirerek “Bir ara tutturduğu Mavi Vatan masalından, o da koşulların zorlamasıyla, yani ekonominin iflası kapıya dayanınca, neyse ki oldukça çabuk yüz geri etti” ifadelerini kullandı. Bu açıklamalar, hem siyasi hem de kamuoyunda geniş yankı uyandırdı.
Tepkiler ve Açıklamalar
Tan’ın açıklamalarına iktidar cephesinden sert tepkiler geldi. AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik, 28 Temmuz’da Tan’ın ifadelerini “kabul edilemez, sorumsuz ve yakışıksız” olarak nitelendirdi. Çelik, Tan’ın yaklaşımının Türkiye'nin milli siyasetine karşı Yunanistan'ın tezlerine destek veren bir görüş olduğunu belirterek, bu tür açıklamaların siyasi pusulasını kaybetmiş bir yaklaşım olarak değerlendirdi.
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli ve TBMM Milli Savunma Komisyonu Başkanı Hulusi Akar da Tan’ı eleştirerek, Mavi Vatan doktrininin önemini vurguladılar. MHP ve AKP yetkililerinin eleştirileri, Mavi Vatan doktrininin ulusal bir mesele olarak görüldüğünü ortaya koydu.
CHP içinden de farklı tepkiler geldi. CHP Genel Başkan Yardımcısı ve emekli amiral Yankı Bağcıoğlu, Mavi Vatan kavramının Türkiye Cumhuriyeti'nin denizlerdeki hak ve menfaatlerinin somut bir ifadesi olduğunu belirterek, Tan’ın açıklamalarını eleştirdi. Bağcıoğlu, Mavi Vatan doktrininin Türkiye’nin denizlerdeki stratejik çıkarlarının korunması açısından önemli bir kavram olduğunu ifade etti.
CHP Parti Sözcüsü Deniz Yücel ise basın toplantısında Tan’ın açıklamalarını savundu ve “Son derece yerinde tespitler ve tanımlamalar içeren konuşmanın bir bölümü, adeta cımbızlanarak iktidara yakın sosyal medya üzerinden bir linç kampanyası başlatılmıştır” dedi. Yücel, Ömer Çelik'i özür dilemeye davet ederek, Mavi Vatan doktrininin CHP tarafından desteklendiğini ve uluslararası hukuktan doğan hakların savunulmasının parti politikası olduğunu vurguladı.
Mavi Vatan Doktrininin Temelleri
Mavi Vatan doktrini, Türkiye’nin karasularındaki haklarının kara sınırları kadar önemli olduğu argümanına dayanıyor. Doktrinin temelleri, emekli tümamiral Cem Gürdeniz tarafından 2006 yılında atıldı ve son şeklini müstafi tümamiral ve akademisyen Cihat Yaycı verdi. Gürdeniz ve Yaycı, Türkiye’nin çevresindeki denizlerde 462 bin kilometrekarelik bir alanın uluslararası hukuk çerçevesinde Ankara’nın yetki alanında olması gerektiğini savunuyor. Doktrin, Türkiye’nin siyasi, ekonomik, askeri ve enerji alanındaki etkilerini artırmayı hedefliyor.
Son yıllarda Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki diplomatik ve askeri girişimlerinin temelinde Mavi Vatan doktrininin esaslarının yattığı belirtiliyor. Türkiye ile Libya arasında 2019 yılında imzalanan deniz yetki alanlarının belirlenmesi anlaşması, Mavi Vatan doktrininin somut adımlarından biri olarak görülüyor. Türkiye'nin artan sınır ötesi varlığı ve askeri üslerinin de bu stratejiyle uyumlu olduğu ifade ediliyor.