2024 Nobel Ekonomi Ödülü, Türk-Amerikalı ekonomist Daron Acemoğlu ile birlikte Simon Johnson ve James A. Robinson'a verildi. Ödül, bu üç bilim insanının ekonomik kalkınma ve siyasal kurumlar üzerine yaptığı kapsamlı araştırmalara ve katkılara ithaf edilmiştir. Peki, Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan Daron Acemoğlu kimdir? İşte tüm detaylar...
Daron Acemoğlu kimdir?
Daron Acemoğlu, 3 Eylül 1967'de İstanbul'da doğmuş ve şu anda Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) ekonomi profesörü olarak görev yapmaktadır. Eğitim hayatına İstanbul'da başlayan Acemoğlu, Galatasaray Lisesi'ni bitirdikten sonra İngiltere'deki York Üniversitesi'nde Matematiksel Ekonomi okudu ve ardından Londra Ekonomi Okulu'ndan yüksek lisans ve doktora derecelerini aldı. 1993 yılından itibaren MIT'de akademik kariyerine devam eden Acemoğlu, 2000 yılında ekonomi profesörü unvanını aldı ve 2019'da en yüksek akademik unvan olan "enstitü profesörü" oldu.
Acemoğlu, özellikle siyasal ekonomi, ekonomik kalkınma, büyüme, gelir eşitsizliği ve beşeri sermaye gibi alanlarda önemli çalışmalar yapmıştır. Kendisi ve James A. Robinson, "Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri" (2006) ve "Ulusların Düşüşü" (2012) adlı eserleriyle geniş bir akademik çevre tarafından takdir edilmiştir. Bu kitaplar, dünya genelindeki refah farklarının nedenini siyasal ve ekonomik kurumların kalitesine dayandırarak, coğrafi veya kültürel faktörlerin önemsiz olduğunu savunur.
Acemoğlu'nun çalışmaları, 2021 yılı itibarıyla IDEAS/RePEc araştırma veri tabanına göre dünyada en çok alıntı yapılan ilk 10 ekonomist arasında yer almaktadır. Ayrıca, 2013 yılında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'ne layık görülmüştür.
Eleştiriler ve Görüşler
Acemoğlu'nun yaklaşımı zaman zaman eleştirilmiştir. Özellikle 2008 küresel finansal krizi sonrası, krizden çıkarılacak derslerin iktisatçıların önceki varsayımlarını sorgulamaya yönelik olması gerektiğini savunmuş ve bu konuda önemli katkılar yapmıştır. Ayrıca, bazı yazılarında ABD'nin İskandinav modeli gibi daha eşitlikçi bir yapıyı benimsemesine karşı çıkmış ve bunun ekonomik büyüme üzerinde olumsuz etkiler yaratacağına dikkat çekmiştir.
Ödüller ve Unvanlar
Acemoğlu, MIT dışında Utrecht, Bilkent, Bath ve Boğaziçi üniversiteleri gibi prestijli kurumlar tarafından fahri doktorluk unvanı almıştır. Ayrıca, 2019 yılında MIT tarafından "Enstitü Profesörü" olarak onurlandırılmıştır.
Acemoğlu'nun başarıları, yalnızca akademik dünyada değil, aynı zamanda kamu ve kültürel alanlarda da takdir edilmiştir.
