Osmanlı İmparatorluğu'nun taht kavgaları, döneminin en çalkantılı olayları arasında yer alıyor. Amcasının oğlunun yerine tahta geçen padişahlar konusu ise tarih severler arasında büyük bir merak konusu. Peki, Osmanlı tarihinde amcasının oğlunun yerine tahta geçmiş olan iki padişah hangileridir? Detaylar haberimizde...
Osmanlı tarihinde amcasının oğlunun yerine tahta geçmiş olan iki padişah III. Mustafa ve IV. Mustafa'dır.
III. Mustafa Dönemi
III. Mustafa (28 Ocak 1717 - 21 Ocak 1774), Osmanlı İmparatorluğu'nun 26. padişahı ve 105. İslam halifesidir. Babası Sultan III. Ahmed, annesi ise Emine Mihrişah Kadın’dır. III. Mustafa, Osmanlı tahtına 1757 yılında amcasının oğlu III. Osman’ın vefatı üzerine çıkmıştır ve yaklaşık 17 yıl boyunca hüküm sürmüştür.
Saltanatı Dönemi ve Reform Çabaları
III. Mustafa’nın saltanat dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik ve askeri anlamda zor günler geçirdiği bir döneme denk gelir. Tahta çıktığında, devletin mali durumunu düzeltmek için sarayın masraflarını kısma ve yolsuzlukları önleme çabalarına girişmiştir. Ancak bu alandaki çabaları istenen başarıyı getirememiştir.
Askeri alanda ise, özellikle topçu sınıfını modernize etmeye çalışmıştır. Fransız subay Baron de Tott'un yardımıyla "Sürat Topçuları" adında yeni bir birlik kurulmuştur. Ayrıca, donanmayı güçlendirmek amacıyla Mühendishane-i Bahr-i Hümayun adlı denizcilik okulunu kurdurmuş ve Laleli Camii’ni inşa ettirmiştir.
Dış İlişkiler ve Savaşlar
III. Mustafa'nın saltanatı sırasında, Osmanlı İmparatorluğu, Rusya ile zorlu bir mücadeleye girmiştir. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı'nın büyük toprak kayıplarına uğradığı ve askeri zayıflığının daha da belirgin hale geldiği bir dönemdir. Savaş sırasında Ruslar, Baltık Denizi’nden Akdeniz’e kadar olan bölgelerde Osmanlı donanmasını zor durumda bırakmış, 1770'te Çeşme’de Osmanlı donanmasını yakmışlardır. Bu ağır yenilgi, III. Mustafa'nın moralini bozmuş ve sağlık durumunu olumsuz etkilemiştir.
Ölümü ve Mirası
III. Mustafa, Osmanlı İmparatorluğu'nun zor günler geçirdiği bir dönemde tahta çıkmış ve saltanatı boyunca devleti güçlendirmek için çeşitli reformlar yapmaya çalışmıştır. Ancak, dış tehditler ve iç sorunlar, bu çabaların başarısını sınırlamıştır. III. Mustafa, 21 Ocak 1774 tarihinde, 57 yaşında hayatını kaybetmiştir. Cenazesi, kendi yaptırdığı Laleli Camii’nin türbesine defnedilmiştir.
III. Mustafa'nın saltanatı, Osmanlı'nın askeri ve mali alanda zayıflamaya başladığı bir döneme denk gelir. Ancak, onun reform çabaları ve modernleşme girişimleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun daha sonraki dönemlerde yapacağı reformlara zemin hazırlamıştır.
IV. Mustafa Dönemi
IV. Mustafa (8 Eylül 1779 - 17 Kasım 1808), Osmanlı İmparatorluğu'nun 29. padişahı ve 108. İslam halifesidir. Babası Sultan I. Abdülhamid, annesi ise Ayşe Sineperver Sultan’dır. IV. Mustafa, Osmanlı tahtına 29 Mayıs 1807 tarihinde, Kabakçı Mustafa İsyanı sonucunda amcası III. Selim’in tahttan indirilmesinin ardından çıkmıştır.
Saltanatı Dönemi ve İç Karışıklıklar:
IV. Mustafa'nın saltanatı, Osmanlı İmparatorluğu'nun büyük iç karışıklıklar ve siyasi istikrarsızlık yaşadığı bir döneme denk gelir. Tahta çıktığı sırada Osmanlı Devleti, Nizam-ı Cedit reformlarını uygulamaya çalışan III. Selim’e karşı olan tepkilerle sarsılmıştı. IV. Mustafa, bu isyancı grupların desteğiyle padişah oldu. Ancak, saltanatı boyunca otoriteyi tam olarak sağlayamadı ve devlet yönetiminde ciddi sorunlar yaşandı.
Nizam-ı Cedit’in Tasfiyesi:
IV. Mustafa'nın tahta çıkmasıyla birlikte, III. Selim’in başlattığı Nizam-ı Cedit reformları tamamen ortadan kaldırıldı. Bu reformları destekleyenler ya idam edildi ya da sürgüne gönderildi. Ancak, bu reformların ortadan kaldırılması, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme sürecinde geri adım atılmasına neden oldu ve devletin askeri gücü zayıfladı.
Alemdar Mustafa Paşa’nın İstanbul’a Gelişi:
IV. Mustafa'nın saltanatı sırasında en önemli olaylardan biri, Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa’nın İstanbul’a yürüyerek III. Selim’i yeniden tahta çıkarmaya çalışmasıdır. Alemdar Mustafa Paşa, 1808 yılında 16.000 kişilik bir orduyla İstanbul’a geldi ve Kabakçı Mustafa’yı öldürttü. Ancak, IV. Mustafa, Alemdar Mustafa Paşa’nın bu girişimini önlemek amacıyla amcası III. Selim’i ve kardeşi Şehzade Mahmud’u öldürmeye çalıştı.
Tahttan İndirilmesi ve Ölümü:
Alemdar Mustafa Paşa’nın İstanbul’a gelişi ve saraya baskın yapması sonucunda, IV. Mustafa tahttan indirildi ve yerine kardeşi II. Mahmud geçirildi. IV. Mustafa, tahttan indirildikten sonra Topkapı Sarayı’nda bir süre hapsedildi. Ancak, yeniçerilerin onu tekrar tahta geçirme girişimlerinden endişe eden II. Mahmud, IV. Mustafa'nın öldürülmesine karar verdi. IV. Mustafa, 17 Kasım 1808 tarihinde boğdurularak öldürüldü. Cenazesi, babası I. Abdülhamid’in türbesine defnedildi.
Mirası:
IV. Mustafa'nın saltanatı, Osmanlı İmparatorluğu'nun en karmaşık ve zor dönemlerinden biri olarak tarihe geçmiştir. Saltanatı sadece 14 ay sürmesine rağmen, bu kısa süre zarfında Osmanlı Devleti büyük iç karışıklıklar yaşamış ve III. Selim’in başlattığı reform hareketleri sona ermiştir. IV. Mustafa’nın iktidarı, Osmanlı tarihindeki zayıf padişahlardan biri olarak değerlendirilir ve onun dönemi, devletin merkezi otoritesinin zayıfladığı ve reformların geri alındığı bir dönem olarak hatırlanır.
