Kınık’taki domates üreticisinin ürününe çok düşük fiyat teklif edilmesi nedeniyle domateslerini yollara döküp traktörüyle yol kapatmasının ardından Türkiye’nin dört bir yanındaki çiftçiler benzer eylemler düzenliyor. Birçok üretici sezon öncesi fabrikalarla ve tüccarlarla imzaladıkları sözleşmelerdeki fiyatları daha da indirdiklerini belirterek teklif edilen ücretlerin maliyetlerin bile çok altında kaldığına dikkat çekti. Çiftçi eylemleri gündemdeki tazeliğini korurken benzer bir mağduriyet Ödemiş’te yaşanıyor. ‘Sarı Altın’ olarak bilinen patatesin önemli üretim merkezlerinden olan Ödemiş’te üretici, tüccarla daha önce yaptıkları anlaşmaya karşın kendilerine daha düşük rakamlar sunulduğunu kaydetti. Tüccarların tarlada alım yapmamasından dolayı patatesler depolara kaldırılıyor. Bir kilo patateste çiftçinin maliyeti 6-7 TL’yi bulurken tüccarların 3 TL fiyat biçmesi üreticiyi kızdırdı.
‘Üretici mutsuz’
Patates fiyatlarını değerlendiren Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Hakan Çakıcı tarımda bir planlama olmadığını söyleyerek, “Üretici patates ekmeyi planladığı zaman kaça mal edeceğini, kaça satacağını bilmiyor ve bununla ilgili bir öngörüsü yok. O zaman da ‘ya değerlenirse’ deyip karavana üretim yapıyor. Ama sonunda ürettiğinin maliyetini bile karşılamayacak bir fiyat öneriliyor. Patateste bunu yıllardır görüyoruz. Hatta bazı dönemlerde belediyeler çiftçiyi desteklemek adına elindeki patatesi alıp bu patatesleri dağıtıyordu” ifadelerini kullandı. Plansızlık nedeniyle bir yıl ürün fazlası olurken sonraki yıl tam tersi eksiklik yaşanabildiğini vurgulayan Çakıcı, “Bu yüzden üretici mutsuz. Türkiye’de her sektörde olduğu gibi tarımda da maliyet sorunu var. Tohumunu, fidesini, tarlaya diktiği andan itibaren kullandığı girdilerin fiyatları sürekli artışa uğrarken bu artışla orantılı zam yaptığında ürün elinde kalıyor” diye konuştu.
‘Tüketici de mağdur’
Çiftçinin sorunlarını azaltması ve daha hızlı çözüm bulması için mutlaka örgütlenmesi gerektiğini ifade eden ZMO İzmir Şubesi Başkanı Hakan Çakıcı, “Kooperatif olarak gübre almakla bireysel olarak gübre, ilaç satın almak arasında çok fark var. Ürünü satma anlamında da yine kooperatifleşme çok önemli. Bunları desteklemek zorundayız. Kooperatifler de kendi içerisinde üretim planlaması yapabilir. Kooperatifin kapsamına göre bu ürünü ekelim, bu kadar ürün elde ederiz, bunu bu kadar satabiliriz gibi kendi içinde de planlama yapabilir. Plansız olunursa çiftçi para kazanamıyor sonraki sene ise o ürün az olduğundan tüketici pahalıya yiyor. Planlama olmadığı sürece bu döngü devam eder” sözlerine yer verdi.
‘Ürün değişikliği şart’
Seneye patates üretiminin azalıp azalmayacağıyla ilgili bir öngörüde bulunamayacağını belirten Çakıcı, “Ödemiş patatesiyle meşhur. Orada da çiftçi rutin olarak patatesini sürekli ekiyor. O çiftçiye başka bir ürünü ektiremiyorsunuz. Artık orası patates bölgesi oldu. Ama bizim ürün değişikliği yaptırmamız gerekir ki fazla üretimi tolere edelim. Üretici satabileceği kadar üretsin. Hem de ürün çeşitliliği yaptığımızda toprağımızı ve sağlıklı bir gıda yetiştirmeye teşvik ediyoruz. Sürekli aynı ürünü aynı tarlada ektiğiniz zaman daha fazla hastalıkla, daha fazla zararlıyla karşılaşıyorsunuz. Bu ürün desenleri bunu da engellemiş oluyor” diye konuştu.
‘Tarlada 3, markette 30 TL’
Normal girdilerden kaynaklı maliyetlerin olduğunu dile getiren Çakıcı, “Toplama işi var, nakliye işi var. Tarladan çıktıktan sonra da çok fazla maliyet biniyor işin içerisine. Bu da tüketiciyi ilgilendiren kısım. Orada çiftçinin satamayacağı kadar, çok düşük fiyata inmiş bir patatesi, tüketici gidip pazarda manavda, markette yine yüksek fiyatlarda görebiliyor. Çünkü yine aracılar yüzünden fiyatlar artmış oluyor. Üreticiden 3 TL’ye alınan ürün markette 30 TL oluyor” sözlerine yer verdi.
‘Ödemiş’te depolayamıyoruz’
Ödemiş Ziraat Odası Başkanı Ahmet Kocaağa da son dönemde patateste sıkıntı yaşadıklarını, şu an itibariyle patates hasadının Ödemiş’te sona erdiğini söyledi. Yazın sonuna doğru patateslerin tarlada kaldığını aktaran Kocaağa, “Sıcaklardan dolayı patatesler çürüdü. Niğde’de patatesin depolanma ihtimali var ama Ödemiş’te depolama şansımız yok. Bu yüzden biz de birçok ürünümüzü kaybettik” dedi.