Türkiye'de organ nakli dendiğinde akla gelen ilk isimlerden biri olan Prof. Dr. Mehmet Haberal, kullanıcılar tarafından oldukça merak ediliyo. Peki Türkiye'de ilk organ naklini yapan Prof. Dr. Mehmet Haberal kimdir? İşte detaylar...
Prof. Dr. Mehmet Haberal kimdir?
Prof. Dr. Mehmet Haberal, Türkiye'de organ naklini başlatan ve uluslararası alanda tanınan bir cerrah ve akademisyendir. 1944 yılında Rize'nin Pazar ilçesine bağlı Subaşı Köyü'nde doğan Haberal, küçük yaşlardan itibaren eğitimine büyük önem verdi. 1954'te Zonguldak Gazi İlkokulu'nu bitirdikten sonra, Zonguldak Mehmet Çelikel Lisesi’nde orta ve lise öğrenimini tamamladı. 1967 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olarak tıp doktoru oldu.
Kariyerinin İlk Yılları ve İhtisas Dönemi
Tıp fakültesinden mezun olduktan sonra genel cerrahi alanında uzmanlaşan Haberal, 1971 yılında bu alanda uzmanlığını aldı. Cerrahi eğitimini geliştirmek için yurt dışına çıkan Haberal, 1973 yılında ABD’nin Texas eyaletinde Shriner’s Yanık Enstitüsü'nde yanık tedavisi üzerine üst ihtisas yaptı. Ardından, Colorado Üniversitesi Transplantasyon Merkezi'nde 1974-1975 yılları arasında transplantasyon (organ nakli) alanında üst ihtisasını tamamladı.
Türkiye'de İlk Organ Nakli
Yurt dışındaki deneyimlerinin ardından Türkiye’ye dönen Prof. Dr. Mehmet Haberal, Hacettepe Üniversitesi Hastanesi'nde 1975 yılında Yanık ve Organ Nakli Ünitelerini kurdu. Türkiye’de ilk kez, 3 Kasım 1975'te Hacettepe Üniversitesi Hastanesi'nde canlı bir donörden böbrek naklini gerçekleştirerek ülkemizde organ nakli çağını başlatmış oldu. Bu dönemde dünya çapında kabul gören bir tıp profesyoneli haline geldi ve 1976'da genel cerrahi doçenti oldu.
Kadavradan İlk Böbrek Nakli ve Yasaların Çıkması
Haberal, 1978 yılında Türkiye’de ilk kadavradan böbrek naklini gerçekleştirdi. Organ nakli konusundaki öncülüğü, sadece cerrahi başarılarıyla değil, aynı zamanda organ ve doku nakli yasalarının çıkarılması için verdiği çabayla da devam etti. 3 Haziran 1979’da yürürlüğe giren 2238 sayılı Organ ve Doku Nakli Yasası, Haberal’ın girişimleriyle hayat buldu ve organ bağışının yasal teminat altına alınmasını sağladı.
Ulusal ve Uluslararası Başarılar
1980 yılında Türkiye Organ Nakli ve Yanık Tedavi Vakfı'nı kuran Prof. Dr. Haberal, aynı yıl Türkiye’nin ilk Hemodiyaliz Merkezi'ni açtı. Bu süreçte Genel Cerrahi Profesörü unvanını aldı. Ayrıca, 1980’lerde soğuk iskemi sürelerini (organların nakil için saklanma sürelerini) 111 saate kadar uzatmayı başardığı çalışmasıyla tıp dünyasında büyük ses getirdi.
Haberal, ulusal ve uluslararası tıp camiasında önemli bir yer edindi. Amerikan Cerrahi Derneği ve Avrupa Organ Nakli Derneği gibi birçok prestijli kuruluşun üyesi oldu. Orta Doğu Organ Nakli Derneği'nin kurucusu ve başkanı olarak, bölgedeki organ nakli faaliyetlerini de yönetti.
Başkent Üniversitesi'nin Kurulması ve Eğitim Çalışmaları
1993 yılında Türkiye Organ Nakli ve Yanık Tedavi Vakfı ve Haberal Eğitim Vakfı ile birlikte Başkent Üniversitesi'ni kurdu. Başkent Üniversitesi, sağlık bilimleri başta olmak üzere birçok fakülte ve enstitü ile eğitim faaliyetlerine devam etmektedir. Haberal, bu üniversite bünyesinde tıp ve eğitim alanındaki çalışmalarına ağırlık verdi.
Haberal Eğitim Vakfı ile eğitim alanında da büyük katkılar sağladı. Vakıf, 5000 öğrenciye karşılıksız burs vererek birçok gencin eğitimine destek oldu. Aynı zamanda kurduğu Türkiye Organ Nakli ve Yanık Tedavi Vakfı bünyesinde birçok organ nakli merkezi ve hastane kurarak tıp alanında yenilikçi çalışmalara öncülük etti.
İlk Karaciğer Nakli ve Diğer Başarılar
Prof. Dr. Haberal, sadece böbrek nakli ile değil, karaciğer nakli konusunda da dünya çapında ilklere imza attı. 1988 yılında Türkiye'de ve bölgede kadavradan ilk başarılı karaciğer naklini gerçekleştirdi. 1990 yılında Türkiye ve bölgede çocuklarda ilk canlıdan kısmi karaciğer naklini yaptı. 1992 yılında dünyada ilk kez aynı canlı donörden kısmi karaciğer ve böbrek naklini başarıyla gerçekleştirdi.
Ödüller ve Onurlandırmalar
Prof. Dr. Mehmet Haberal, tıp dünyasına katkılarından dolayı sayısız ödül ve onur kazandı. 2000 yılında Roma'da düzenlenen Dünya Transplantasyon Derneği Kongresi'nde kendisine organ nakli alanındaki öncülüğü nedeniyle Milenyum Madalyası takdim edildi. Bu madalyayı alan ilk Türk ve Müslüman bilim insanı oldu. Ayrıca Amerikan Cerrahi Birliği ve New York Bilim Akademisi gibi saygın kuruluşlar tarafından da onurlandırıldı.
Medya ve Halk Sağlığı Çalışmaları
2004 yılında Kanal B, Radyo Başkent, ve Başkent Haber Ajansı gibi medya kuruluşlarını kurarak halk sağlığı ve tıp bilgilendirme faaliyetlerine destek sağladı. Aynı dönemde Dünya Yanık Derneği’nin başkanlığını yaptı ve birçok uluslararası kongreye başkanlık etti.
Günümüzdeki Durumu
Prof. Dr. Mehmet Haberal, Başkent Üniversitesi’nin onursal başkanı ve birçok tıbbi kuruluşun aktif üyesi olarak kariyerine devam etmektedir. Organ nakli ve yanık tedavisi alanındaki çalışmalarıyla yalnızca Türkiye’de değil, dünya genelinde de adından söz ettiren bir bilim insanıdır. Tıp ve eğitim alanındaki devrim niteliğindeki katkılarıyla Prof. Dr. Mehmet Haberal, Türkiye’nin en önemli bilim insanlarından biri olarak kabul edilmektedir.
