Domates sofralarımızın vazgeçilmez lezzetlerinden biridir, ancak pek çoğumuz onun hangi mevsimde yetiştiğini ve hangi bölgelerde daha sağlıklı büyüdüğünü düşündük mü? Kullanıcılar arasında yaygın bir merak olan Domates hangi mevsimde yetişir? ve Domates hangi bölgede yetişir? soruları, aslında lezzetli kırmızı meyvenin mevsimsel serüvenine dair önemli bir kapı aralamaktadır. Bu yazıda, domatesin büyüme döngüsüne ve tercih ettiği mevsimlere odaklanarak, sofralarımıza nasıl ulaştığını daha yakından keşfedeceğiz. İşte detaylar...
Domates hangi mevsimde yetişir?
Haziran'dan Eylül'e kadar en lezzetli olduğu kabul edilen taze domates, geleneksel tarım yöntemleriyle mevsimine bağlı olarak yetişir. Ancak, günümüzde tarım teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte, domates artık yılın dört mevsimi boyunca taze bir şekilde tüketilebiliyor.
Kapalı ortamlarda uygulanan kontrollü tarım teknikleri, domatesin mevsim sınırlarını ortadan kaldırıyor. Bu sayede, soğuk kış aylarında dahi taze domates elde etmek mümkün hale geliyor. Geleneksel tarım yöntemleriyle yetiştirilen domates fideleri ilkbaharda dikildiğinde, yaz ortalarında olgunlaşma sürecini tamamlar.
Kış aylarında taze domates tüketmek isteyenler için ise mevsimine uygun hazırlıklar yapmak gerekiyor. Ülkemizde sıklıkla tercih edilen yöntemler arasında konserve, salça ve domates sosu üretimi bulunuyor.
Bu gelişmelerle birlikte, erkenci domates türleri veya sıcak bölgelerde yapılan ekimler sayesinde, domateslerin yaz aylarını beklemeksizin Haziran aylarında da sofralara ulaşması mümkün hale gelmiştir. Tarımın yeni dönemi, taze domatesin sadece belirli aylara sınırlı kalmamasını sağlayarak sofralarımıza yıl boyu taze lezzet sunmaktadır.
Domates hangi bölgede yetişir?
Domates (Solanum lycopersicum), patlıcangiller (Solanaceae) ailesine ait bir bitki türüdür ve Güney ve Orta Amerika'nın anavatanıdır. Bu otsu bitkinin meyvesi olan domates, 10 veya 15 cm boya sahip hafif odunsu bir gövdeye sahiptir. Yaprakları tüylüdür ve 10–25 cm uzunluğunda, 5-9 yaprakçığa sahiptir. Domates çiçekleri genellikle sarı renklidir ve bir sap üzerinde 3-12 adet bulunur.
Domatesin yenilebilen meyvesi genellikle kırmızıdır ve yabani bitkilerde 1–2 cm çapında iken, kültür bitkilerinde daha büyük boyutlara ulaşabilir. Bu lezzetli meyve, içerdiği birçok vitamin ve kanseri önleyici minerallerle bilinir. Bu besin öğeleri genellikle domatesin kabuğunda bulunur.
Domatesin tarihi oldukça ilginçtir. Bolivya ve Peru'da keşfedilen yabani sarı renkli bir tür, Meksika'da yetiştirilip Kristof Kolomb'un Amerika'yı keşfinden sonra Avrupa'ya gemilerle gönderilmiştir. İtalyanlar, sarı renginden dolayı domatesi "altın elma" olarak adlandırmışlarsa da, zamanla kırmızı türleri ortaya çıkmıştır. ABD'de ise domates ilk defa Thomas Jefferson tarafından yetiştirilmiştir. Ancak, insanlar uzun bir süre boyunca domatesin zehirli olduğuna inanarak tüketmekten kaçınmışlardır, ta ki 1900'lere kadar.
Domates, dünya genelinde önemli bir tarım ürünüdür. 2012 yılı verilerine göre, dünya genelinde 57,2 milyon hektar alanda 162 milyon ton domates üretilmiştir. En büyük üreticiler arasında Çin (50 milyon ton), Hindistan (17,5 milyon ton), ABD (13,2 milyon ton) ve Türkiye (11,3 milyon ton) bulunmaktadır. Çin, dünya üretiminin üçte birini gerçekleştirirken, Türkiye'nin payı ise %7'dir. Domates, bu geniş coğrafyalarda farklı adlarla anılmakta olup, halk arasında alaganta, azak, banadura, cırtatan, domatiz, dongurak gibi birçok isimle anılmaktadır.
