Kardelen BUĞDAY – ÖZEL HABER
Biyolog Prof. Dr. Barbaros Çetin 21 Haziran Dünya ALS günü öncesinde ALS hastalığı ve Lyme hastalığı hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Lyme hastalığının ALS’yi birebir taklit ettiğini kaydeden Çetin, hastalığın kene, bit, pire gibi haşerelerden bulaşabileceğini söyledi. Amerika ve Avrupa’da yaklaşık 30 yıldır Lyme hastalığının bilindiğini ve bu konuda önemli araştırmalarının yapıldığını ifade eden Prof. Dr. Barbaros Çetin, Türkiye’de ise Lyme hastalığına yönelik araştırmaların ve çalışmaların yetersiz olduğuna vurgu yaptı.
Çetin, Türkiye’de hastalığı tedavi edebilecek doktor ve kliniklerin olmadığını söyleyerek, “Normal bir bakteri değil. Amerika’da 50-60 milyondan fazla Lyme hastası var. Amerika’da 30 yıldır, Avrupa’da 25 yıldır Lyme klinikleri, doktorları var. Dünya Sağlık Örgütü 2018’de bu Lyme hastalığını ICD koduyla 15 ana başlıkta kodladı. Dünya bilimi 25 yıllık bir mücadeleden sonra Sağlık Örgütü’ne Lyme gerçeğini kabul ettirdi. Avrupa Parlamentosu da 2018’de üç yıllık bir acil eylem planı kararı aldı. Sağlık Örgütü kararından sonra ve tüm üye ülkelere üç yıl içerisinde Lyme hastalığıyla mücadele eylem planı hazırlayacak Sağlık Bakanlıkları. Lyme doktoru yetiştirecek. Lyme klinikleri açacak. Dünya Sağlık Örgütü de 2022’ye kadar 4 yıllık bir süre tanımlamıştı. Biz de tabii Dünya Sağlık Örgütü üyesiyiz. Avrupa Birliği’ne üye olmak istiyoruz. Ama biz maalesef bunu hiç gündeme getirmedik. Ne Lyme doktorları yetiştiriyoruz ne Lyme kliniklerimiz var” dedi.
24 SAAT İÇİNDE BEYNE YERLEŞİYOR
Hastalığın ALS hastalığı ile benzerlikleri hakkında ayrıntılı açıklama yapan Çetin, Lyme’ın ayrıca SMA ile de bir bağlantısı olabileceğinin altını çizdi. Prof. Dr. Çetin şöyle konuştu: ALS’yi birebir taklit ediyor. Ama dediğim gibi bizim gibi ülkelerde maalesef tıp camiası bunu pek kabullenmiyor. Avrupa ve Amerika’da ALS tanısı konan hastaların çoğunda aslında Lyme hastalığı olduğu tespit edildi. Bakteri vücuda girdikten sonra 24 saat içinde beyne yerleşiyor ve merkezi sinir sistemi ile ilgili her türlü tutulum yapılıyor.
Dolayısıyla kasları da etkilediği için kas ve sinir sistemini bozuyor. O nedenle zaman içerisinde ALS hastalarında yürüme zorluğu, konuşma zorluğu meydana geliyor. ALS’nin bir hızlı ilerleyen tipi var, agresif. Bir de yavaş ilerleyen tipi var. Eğer başlangıçta ALS tespit edilirse, o sırada da doktorun dikkatini çeker Lyme testi yaparsa başlangıçta ALS hastaları kurtulabiliyor. Amerika’da örnekleri var. Ama süreç geçti mi çok zor. Bir de ALS ile diğer benzeri kas hastalıkları örneğin, SMA gibi.”
GENETİK DEĞİL MİKROBİK
Son yıllarda çokça gündeme gelen SMA hastalığına değinen Prof. Dr. Çetin, hastalığın bilinenin aksine genetik faktörlerden değil mikrobik nedenlerle görülebileceğine vurgu yaptı. “120-130 yıllık genetik hastalık olarak bilinen halen de Türkiye’de genetik hastalık olarak konumlandırılan SMA aslında bir multisistemik mikrobik hastalık” diyen Çetin, “Çünkü anne karnındayken bu bakteri fetüse geçiyor. Fetüsün kalp ve solunum sistemini, akciğerlerini etkilediği için o çocuklar dünyaya solunum yetmezliği, kalp yetmezliği ile geliyorlar. Bakterilerin yapmış olduğu hasar derecesine göre de SMA-1, SMA-2, SMA-3 diye sınıflandırılmış. Ama o zaman bu sınıflandırılma yapılırken LYme’den kimsenin haberi yok” diye konuştu. Türkiye’de bu hastalık üzerine önemli araştırmalar yaptığını ifade eden Çetin, “Türkiye’de maalesef ne Sağlık Bakanlığı ne tıp çevreleri gerekli ilgili göstermiyor” sözlerini ekledi. Son 10 yıl içinde Türkiye’de ALS teşhisi alanların çoğunda Lyme hastalığı tespit edildiğini belirten Çetin, hastalık hakkında detaylı veri elde edilemediğini, “Türkiye’de Lyme tedavisi yapacak doktor olmadığı için dolayısıyla o konuda herhangi bir örnek yok” diyerek açıkladı.
EV HAYVANLARINA DİKKAT EDİN
Hastalığa neden olan bakterinin sadece haşerelerden değil, sokak ve ev hayvanlarından da bulaşabileceğine dikkat çeken Barbaros Çetin, “Hepimiz hayvanları seviyoruz ama bilinçli olmamız lazım. Lütfen kedinizin, köpeğinizin ağzından öpmeyin. Salyasını ellemeyin. Yatağınıza almayın. Onlarla oynadığınız zaman ellerinizi dezenfekte edin. Çünkü bu bir dünya gerçeği. Sokaktakini bırak evdeki kedi köpekten de bulaşabiliyor Lyme bakterisi bu bir gerçek. Onun dışında da kenelere karşı parklarda kendilerini korumaları gerekiyor” diye konuştu.
MUTLAKA TEST TALEP EDİN
Çetin son olarak ALS teşhisi alan herkesin doktorlarından Lyme testi talep etmesi gerektiğini söyleyerek şunları söyledi: “ALS hastaları kendilerine ALS teşhisi konulduğunda mutlaka doktorlarından bir Lyme testi talep etsinler. En son geçerliliği kanıtlanan test yaptırsınlar. Amerika’da son 10 yılda nörologlar MS hastalarına teşhis koymadan önce Lyme testi yapıyorlar. MS’i de birebir taklit edebiliyor. Ondan sonra hastanın MS mi Lyme mı olduğuna karar veriyorlar. Aynı şeyi de ALS teşhisi koyan doktorların yapması gerekiyor.”
