Ufuksuz denizde insanlık
Özge Uğulu
Çok uluslu toprak parçası olan Türkiye‘de Nisan 2011’den bu yana Suriyeli sığınmacılar ağırlanıyor. Fakat geçtiğimiz yaklaşık on iki yıllık zaman diliminde Suriye ve Suriye insanı üzerinde ortak bir uzlaşıya varılamadı. Hatta mesele üzerindeki tartışmalar dönem dönem artış gösterdi.
Suriye iç savaşı, Suriyelilerin kendi meselesi olmaktan çıktı ve egemen güçlerin iktidar mücadelesi haline geldi. Suriye halkı dışında herkesin dahil olduğu bu savaşta Suriye’nin geleceği hakkında net bir uzlaşıya varılamıyor. İleri vadede siyasi birlik sağlansa dahi başta iç savaşın getirdiği zihinsel bölünmeleri iyileştirmek zor görünüyor.
Depremde 6 bin 500 Suriyeli hayatını kaybetti
Resmi rakamlara göre 1 milyon 700 binin üzerinde mülteci ve göçmen depremin etkili olduğu illerde yaşıyor. Devletin resmi açıklamasına göre ise 6 bin 500 Suriyeli hayatını kaybetti. Hayatını kaybeden ve şu ana kadar kimlikleri belirlenen 2 bin Suriyelinin cenazesi ülkelerine götürüldü. Depremden sonra ise 18 bin Suriyeli göçmen deprem kaygısıyla ülkesine geri döndü.
Arap halklarının özgürlük arayışı ile başlayan hikaye: Arap Baharı
2011 yılında Ortadoğu’da başlayan Arap halklarının özgürlük, demokrasi ve insan hakları arayışı Arap Baharı olarak adlandırıldı ve devam eden eylemlerin son durağı Suriye oldu. Suriye’ye sıçrayan rejim karşıtı hareket iktidarın sert tutumuyla karşılaştı ve halk hareketi 2011 Mart’ında bir iç savaşa dönüştü. İç savaşın gittikçe şiddetlenmesi ve tarafların gerçek yüzünün anlaşılamaması üzerine halk göçe mecbur bırakıldı ve Türkiye, Suriye meselesinde ‘açık kapı’ politikasını benimsedi. Türkiye 4 milyon civarında en çok mülteci kabul eden ülke durumunda.
31 bin 185 Suriyeli'nin çalışma izni var
Türkiye’de yaşayan Suriyeli mültecilerin birtakım düzenleme ile haklarının genişletildiği ön görülmekte. Fakat geçici kimlik belgesi aracılığıyla çalışacak olan mültecilerin çalıştıkları yerde mülteci sayısının yüzde 10’u geçmeyeceği şartı konuldu. Dolayısıyla bu mesele Suriyeli işçilerin kaçak olarak düşük ücretlerde çalışmasına zemin hazırladı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 31 Mart 2019’da yapılan açıklamaya göre Türkiye’de çalışma izni verilen Suriyeli sayısı 31 bin 185 kişi.
Vatandaşlık verilen Suriyeliler’de aranan şartlar
2016 yılında Türkiye vatandaşlığına alınacak olan Suriyelilerde yüksek öğrenim mezunu olması, Türkiye’ye hizmeti geçebilmesi, Türkiye’de çalışma izinlerinin olması gibi birtakım şartlar arandı.
3 senede vatandaşlık verilen Suriyeli sayısında 131 bin 601 artış
1 Ağustos 2019 tarihinde Türkiye vatandaşlığı verilen Suriyeli sayısı 92 bin 280 kişi olarak açıklanırken İçişleri Bakanlığı tarafından 19 Aralık 2022 tarihinde bu sayının 223 bin 881 olduğu açıklandı. Bu kişilerin 126 bin 786’sı reşit, 97 bin 95’i ise çocuk. Türkiye vatandaşlığı verilen Suriyeli sayısı en son 2 Aralık 2022 tarihinde 221 bin 671, 19 Ağustos 2022 tarihinde 211 bin 908, 31 Mart 2022 tarihinde 200 bin 950, 31 Aralık 2021 tarihinde 193 bin 293, 30 Aralık 2019 tarihinde ise 110 bin olarak paylaşılmıştı. Seçimlerde oy kullanabilecek Suriye asıllı Türk Vatandaşı sayısı 19 Ağustos 2022 tarihinde 120 bin 133, 31 Mart 2022 tarihinde ise 113 bin 654 olarak açıklanmıştı.
400 binin üzerinde çocuk eğitime erişemiyor
Eğitim konusunda ise; anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liseye kayıtlı olan 938 bin 132 bin Suriyeli çocuğa karşı 432 bin 956 bin mülteci çocuğun eğitime erişemediği, okullara kayıtlı olan çocukların ise kaçının okula devam ettiği bilinmemekte. Türkiye’de üniversite öğrenimine devam etmek isteyen mültecilerin ise üniversiteler tarafından düzenlenen Yabancı Öğrenci Sınavı’nı (YÖS) geçmeleri gerekiyor. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Haziran 2021’de yapılan açıklamada 2021-2022 Eğitim-Öğretim döneminde üniversitelerde okuyan Suriyeli öğrenci sayısının 48 bin 192 olduğu belirtildi.
Günde ortalama 10 kişi Akdeniz’i geçmeye çalışırken hayatını kaybetti
Suriyeli Mülteciler Avrupa’ya yerleştirilme taleplerine uzun sürede yanıt gelmeyeceğini bildiğinden kaçakçılar Avrupa’ya geçmeye çalışıyorlar. Fakat bu yolculukta 2014’ten 2019’a kadar olan süreçte günde ortalama 10 kişi Akdeniz’i geçmeye çalışırken hayatını kaybetti. Aynı yıllar içerisinde 1250’den fazla mülteci Türkiye, Yunanistan ve İtalya’daki kimsesizler mezarlıklarına gömüldü.
Yorumlar