' Büyük depremler, beklenmedik bir zamanda gelir ve herkesi büyük oranda etkiler. Bu türden bir deprem felaketine maruz kalan bazı kişilerde, fiziksel bir yaralanma olmasa bile, duygusal sorunların ortaya çıkması muhtemeldir. Doğal afetlere karşı insanların gösterdikleri tepkiler birbirinden farklıdır. Bu tepkiler tamamen normaldir. Bunların neler olduğunu bilmek, olayın psikolojik etkilerinden daha çabuk kurtulmanıza yardımı olacaktır. Şiddetli depremden hemen sonra, tipik olarak bir şok tepkisi içine girebilirsiniz. Hatta bazı insanlarda şok o derece ağırdır ki, yüz ifadeleri hiç etkilenmemiş gibi donuklaşır. Bu durum, aslında yoğun ızdıraba karşı vücudunuzun verdiği olağan bir tepkidir. Bir süre için kendinizi uyuşmuş, yaşamdan kopmuş gibi hissedebilirsiniz. Hatta olayın hiç yaşanmadığını bile düşünebilirsiniz. Aşağıda belirtilenler, böyle bir felaket durumuna karşı insanların gösterdikleri normal tepkilerdir: Korku, endişe, suçluluk, pişmanlık, öfke, karamsarlık, panik, çaresizlik ve utanç gibi duygular çok derin ve yoğun yaşanır. Bu duygular sık sık değişebilir. Bazı duygularda ani iniş-çıkışlar olabilir. Endişeli, sinirli ya da karamsar olabilirsiniz. Önemli olan tüm bunların normal olduğunun bilincinde olmaktır. Düşünce ve davranışlarınız olayın etkisiyle şekillenecektir. Olayla ilgili anılarınızı tekrar tekrar anlatmak ihtiyacı duyarsınız. Başka insanlarla sık sık konuşmanızın, duygularınızı paylaşmanızın size yararı olacaktır. Yaşadıklarınız gözünüzün önünden bir türlü gitmez. Her an tekrar deprem olacakmış gibi hisseder ve tedirgin olursunuz. Odaklanmakta ya da karar vermekte zorlanabilirsiniz. Zihniniz karmaşıklaşır. Hafızanızda birtakım problemler olur. Olan bitenlere inanmakta güçlük çekebilirsiniz. Uykunuz, yeme düzeniniz ve iştahınız bozulabilir. Ancak güçlü kalmak, yakınlarınıza ve çevrenize yardımcı olabilmek için, elinizden geldiğince iyi beslenmeniz ve dinlenmeye çalışmanız gerektiğini unutmamanız çok önemli. Yoğun stresten ötürü vücudunuzda bazı belirtiler de ortaya çıkabilir: Örneğin, baş ağrıları, bulantı ve göğüs ağrısı olabilir. Daha önce sürekli tedavi gerektiren tıbbi bir rahatsızlığınız varsa, şiddeti artabilir. Bu durumda tıbbi yardıma başvurmayı ihmal etmeyin. Şu noktayı anlamak çok önemlidir: Herkesin olaya karşı aynı reaksiyonları göstermesini beklemek mantıklı olmayacaktır. Bazı insanlar hemen tepki gösterir, bazılarının tepkisi ise aylar, hatta yıllar sonra, gecikmeli olarak ortaya çıkabilir. Bazılarının yaşadığı rahatsızlık verici tepkiler uzun zaman sürer, bazı kişiler ise çok çabuk eski hallerine dönerler. Tepkiler zaman içinde de değişkenlik gösterebilir. Bazıları olayın yaşandığı sırada çok enerjiktirler ve sanki bu enerji sayesinde daha kolay baş ederler, ama hemen sonra umutsuzluk ve karamsarlık yaşarlar. Bu farklılıkların normal olduğunu bilmeniz çok önemlidir. Kendinize ve ailenize nasıl yardımcı olabilirsiniz? Bu dönem, kuşkusuz yaşamınızın en zor dönemlerinden biridir. Toparlanmak ve kendinize gelmek için zaman tanıyın. Kayıplarınız için yas tutmanız en doğal hakkınızdır. Duygularınızda iniş çıkışlar olması normaldir. Kendinize karşı sabırlı olun. Bu olayı yaşayan herkes, sizin hissettiklerinize benzer şeyler hissetmektedir. Onlarla dayanışma içinde olun, duygularınızı paylaşın. Bununla birlikte yapmanız gerekenler şu şekildedir; Öncelikli olarak tedavi yöntemlerini araştırın ve psikolojik destek almayı ihmal etmeyin. Psikoterapilerle olası bir depremle ilgili inanışlarınızı ve düşüncelerinizi test edebilir ve bunların yerine daha işlevsel şekilde düşünebilmeye başlayabilirsiniz. Böylelikle deprem korkusunun duygusal, fiziksel ve zihinsel belirtileri ortadan kaldırabilir ve kaçınma davranışlarınızdan kurtulabilirsiniz. Deprem konusunda bir eğitime katılın. Bu konuda bilinçlenmeniz sizi korkunuza karşı daha güçlü kılacaktır. Korkunuzu bastırmayın, yaşadıklarınızı içinize atmayın. Paylaşın ve çözüm yollarını bulmak için yakınlarınızdan manevi destek alın. Son olarak rahatlatıcı müzik dinleme, nefes egzersizleri ve gevşeme çalışmaları, anksiyete ve depresyonu hafifletmede başvurulabilecek yararlı yöntemlerdir.